Vanmiddag werd in de Centraal Afrikaanse Republiek de burgemeester van de hoofdstad Bangui mevrouw  Catherine Samba-Panza na twee stemrondes gekozen tot de nieuwe interim-president van het land. Mevrouw Samba-Panza heeft een zeer zware taak op zich genomen. Haar land dat steeds verder in de greep van geweld tussen christelijke en moslimmilities komt moet weer gestabiliseerd worden en de centrale overheid moet weer haar greep op het land terug zien te krijgen.De Europese Unie is blij met de verkiezing van Samba-Panza en heeft besloten 1000 militairen naar het land te sturen om samen met de reeds aanwezige Franse en Afrikaanse soldaten een poging te doen het kruitvat gesloten te houden en verdere geweldsuitbarstingen tegen te gaan.

Mevrouw Samba-Panda is een outsider. Een vrouw, katholiek, een zakenvrouw en politiek niet erg ervaren. Ze won in de tweede stemronde van haar rivaal Kolingba, zoon van een voormalige president.  De Europese Unie ziet de verkiezing als een goed en hoopvol teken. Ikzelf denk dat het wel eens zo zou kunnen zijn dat Samba-Panza naar voren is geschoven door haar rivalen , om ze zelf de handen vrij te hebben, en haar later de zwarte piet toe te spelen. Het is misschien wel de meest ondankbare positie die op deze wereld nu kunt hebben. Interim president van de Centraal Afrikaanse Republiek. Mevrouw Samba Panza neemt de taak van president over van de opgestapte moslim president  Michel Djotodia. 

De Centraal Afrikaanse Republiek is een goed voorbeeld van een land dat sinds haar onafhankelijkheid een verre van gelukkige ontwikkeling heeft doorgemaakt. Sinds de onafhankelijkheid van het land in 1960 is het politiek en militair instabiel, en wordt het land eigenlijk aan een stuk door geregeerd door dictators en oorlogslustige maniakken.

De bekendste van deze machthebbers is zonder twijfel Jean Bedel Bokassa die in 1965 een staatsgreep pleegde en zich daarna achtereenvolgens in 1972 uitriep tot president voor het leven en in 1976 zichzelf tot Keizer kroonde.

Eigenlijk zijn de beelden van de kroning van Bokassa tot Keizer de enige tot de verbeelding sprekende beelden die we kennen uit het land. Het laatste jaar is de Centraal Afrikaanse Republiek eigenlijk continu in het nieuws geweest vanwege de langzaam opbouwende spanningen en steeds vaker voorkomende geweldsuitbarstingen, die de internationale gemeenschap steeds meer zorgen baren. De Franse minister van buitenlandse zaken Laurent Fabius sprak  op 21 November vorig jaar zijn zorg uit dat de geweldsspiraal in de Centraal Afrikaanse Republiek dreigde uit te lopen op een genocide.

Her en der in de pers duiken vergelijkingen op met de vooravond van de genocide in Rwanda. De situatie in de Centraal Afrikaanse Republiek is zorgelijk sinds de staatgreep van Maart 2013 waarbij de zittende president  Bozize aan de kant werd geschoven.

Is er nu werkelijk zorg voor een genocide, en kan je de situatie in de Centraal Afrikaanse Republiek vergelijken met die in Rwanda aan de vooravond van de genocide in  1994 ?

Ik denk dat, hoewel de situatie in de Centrale Afrikaanse Republiek meer dan zorgwekkend is, en ingrijpen van andere landen noodzakelijk is om de stabiliteit terug te brengen, er onvoldoende reden is om de situatie te vergelijken met die van Rwanda in 1994.

De genocide in Rwanda was een zorgvuldige voorbereidde en geplande misdaad tegen de menselijkheid waarbij met militaire precisie binnen 100 dagen vele honderdduizenden Tutsi’ s werden vermoord door Hutu’ s , voornamelijk georganiseerd in per buurt opererende Interhamwe’ s , moord squadrons.

De Rwandese genocide heeft een politiek/etnische  achtergrond, die gebruikt werd om gecultiveerde vijandigheid tussen verschillende etnische groepen op te zwepen tot explosieve hoogten. Uiteindelijk doel was het definitief omdraaien van de etnische balans in het land, waardoor de politieke macht nooit meer bij de Tutsi minderheid zo komen te liggen.

Als letterlijk startschot van de Rwandese genocide geld het neerhalen van het vliegtuig van president  President Juvénal Habyarimana op 6 April 1994. Een geplande actie die de moordmachines van de Interhamwe’s  in gang zette , geregisseerd door de uitzendingen van radio RTLM en de haat werd ook verspreid door de geschreven media zoals de krant  ‘ Kangura’ .

Als we deze planmatigheid nu vergelijken met het geweld zoals we dat in de Centraal Afrikaanse Republiek zien, dan zie ik nog niet de mate van organisatie en planning, zoals die in Rwanda te zien was.

Toegegeven moet wel worden, dat ook In Rwanda deze organisatie pas werd gezien toen het al veel te laat was. Er was in Rwanda ook geen echte analyse vooraf die deze gang van zaken zou voorspellen. Er waren echter wel degelijk ook NGO’ s die toentertijd waarschuwden voor de steeds verder oplopende spanningen.

Het geweld in CAR speelt zich af tussen Christelijke en Moslimmilities. Verdenkingen zijn er dat de Christelijke milities wellicht mede geleid, maar op zijn minst geïnfiltreerd zijn door elementen van het LRA van Joseph Konya, waarmee in het land onderhandeld wordt voor een overgave. Bovendien lijken de verhoudingen wel erg ten nadele van de moslimminderheid te zijn. In het land is ongeveer 15% van de bevolking moslim. Een genocide van moslims tegen christenen lijkt dan ook puur getalsmatig moeilijk voor te stellen. In Rwanda waren de Hutu’ s in de meerderheid, en ze kwamen in opstand tegen een Tutsi minderheid. Dat lijkt me een significant verschil.

Ik denk dat de crisis in CAR een ander soort oorsprong heeft  dan het probleem dat aanleiding gaf tot de genocide in Rwanda, maar daarmee in potentie zeker niet minder gevaarlijk.  Bij de instabiliteit van CAR zijn meer buurlanden en organisaties betrokken; Sudan, Tsjaad .DRC, de LRA uit Uganda. Al deze landen zijn instabiel en rebellen trekken zich niets aan van landsgrenzen. Een politiek instabiel land met grote bodemrijkdommen zoals CAR wordt hierdoor vanzelf een gewild sanctuary voor rebellen uit die landen. Deze groepen winnen steeds meer invloed in CAR, en zitten meer dan waarschijnlijk achter de politieke instabiliteit van de laatste tijd. Ik denk dat er geen interim regering gekozen kan worden die het land weer terug stabiel krijgt, daarvoor is echt inmenging van de internationale gemeenschap nodig.

Zonder die inmenging zal het waarschijnlijk inderdaad heel snel heel fout aflopen  voor de mensen in het land. Velen zullen slachtoffer worden, genocide of niet.

Laten we onze ogen niet sluiten voor de Rwanda vergelijking, maar sluit de ogen ook zeker niet voor andere scenario’ s . 

Ik ben bang dat de missie van Mevrouw Samba-Panza tot mislukken gedoemd is, en dat de komende tijd het geweld verder zal escaleren tot een grote burgeroorlog, met spill-over uit en naar andere landen.  Stevige inmenging van VN is een absolute noodzaak om te voorkomen dat het land een volgende hel op aarde wordt.