In de uitzending van ‘ Nieuwsuur’  gisterenavond noemde hoogleraar migratiestudies Han Entzinger het bootvluchtelingendrama op de Middellandse Zee een ‘ Duivels Dilemma’. Hij doelde daarmee op het dilemma tussen enerzijds het harder optreden tegen deze migratiestroom, of het verder openzetten van de zuidelijke Europese buitengrens.

Het is wel begrijpelijk dat Entzinger niet verder komt dan het duivelse dilemma. Zijn standpunt kent een zeer beperkte context, namelijk een protectionistisch Europa, dat blijkbaar alleen kan kiezen tussen dichte grenzen of dode mensen. Entzinger werkte als adviseur op het migratiedossier voor de Nederlandse regering, de Europese Commissie en de Raad van Europa. In die zin is zijn dilemma dan ook wel begrijpelijk.

Migratie is een mondiale uitdaging.  De perceptie bij ons is dat we in Europa te ‘ lijden’ zouden hebben onder een steeds toenemende vluchtelingenstroom. In Nieuwsuur werd zelfs de referentie ‘ Bijbelse omvang’   gemaakt. Natuurlijk is het drama dat zich al vele jaren op de Middellandse Zee afspeelt verschrikkelijk, maar we krijgen geen oplossing door verder in onze schulp te kruipen en onze stekels op te zetten.

Circulaire Migratie  en migratiemanagement op basis van leemtes in onze arbeidsmarkt waren enige tijd de mogelijkheden waarheen gekeken werd als mogelijke oplossingen om van het migratieprobleem een win-win situatie te maken. In Europa hadden we immers met verdergaande vergrijzing te maken, die grote gaten zou slaan in onze arbeidsmarkt, we gingen al die migranten nog nodig hebben.

Inmiddels is dit denken ingehaald door de realiteit van de financiële en economische crisis en het opkomende populisme in Europa. Terug dus naar een steeds sterker wordend Frontex, dat vooral de grenzen dicht moet zien te houden.

Gisteren in Nieuwsuur zag ik echter een nieuwe stroming, die ik nog niet eerder zo heb gezien bij een regerend minister en die de burger moed geeft.

Nieuwsuur haalde een quote aan van Cecile Kyenge,  de van oorsprong Congolese minister van Immigratie in Italië. Zij zegt:

“Ieder lijk op Lampedusa is een nederlaag voor de immigratiepolitiek van Italië en Europa.”

Ze wil ook dat de “criminalisering van de migrant” stopt. Het mag geen veiligheidskwestie zijn volgens haar. Europa moet de migranten helpen bij hun terugkeer of hen goed integreren.

Dat is wel even een andere approach dan we tot nu toe gewend zijn. Kyenge is bij mijn weten de eerste Europese minister die zich hier zo duidelijk over uitspreekt.

Ze heeft natuurlijk gelijk, maar er schuilt, zeker ten opzichte van de huidige Europese migratiepolitiek, toch ook een dosis naïviteit in haar uitspraak. Zij vind dan wel dat het geen veiligheidskwestie zou mogen zijn…..maar dat is het natuurlijk wel. Eigenlijk ziet Kyenge hetzelfde dilemma als Entziger, alleen ziet zij de humanitaire component maar al te goed. Ze heeft waarschijnlijk in haar eigen directe omgeving meer dan genoeg voorbeelden van welk leed migranten in Italië wordt aangedaan.

Laten we dat dilemma nu eens openbreken en kijken welke opties er werkelijk zijn. Beperkt het zich nu werkelijk tot of het openzetten van de grenzen, of  ,aan de andere kant, een ‘ War on Migration’  zoals onsuccesvol is geprobeerd door de Verenigde Staten, waar nu ook aan een grote amnestieregeling wordt gewerkt.

Ik denk zelf dat het keihard aanpakken van de criminele mensensmokkelaars die deze migranten voor veel geld de dood indrijven een eerste vereiste is. Dus niet de migranten zelf, maar de meedogenloze criminelen erachter aanpakken. Daarvoor zullen er vergaande samenwerkingsverbanden opgezet moeten worden met de vaak nog in embryonale stadia verkerende politieapparaten van landen als Libië, Egypte en Mali.

Zolang mensen die vanuit Libië de oversteek wagen dit zelfs buiten het zgn. ‘ botenseizoen’  doen, omdat de veiligheidssituatie in Benghazi hen daartoe dwingt zullen de slachtofferaantallen op blijven lopen.  Vernietig de mogelijkheid voor de smokkelaars om mensen op een goedkope en relatief makkelijke wijze hun dood tegemoet te sturen.

Realiseer ook opvang voor mensen voordat ze in de boot stappen. Ja, inderdaad…….bouw opvangcentra in Benghazi en andere plaatsen, courtesy van de EU, bemenst door professionals van UNHCR en de respectievelijke Opvangorganisaties in Europa.

Als tweede en naar mijn idee wellicht  het belangrijkste dat we vanuit humanitair oogpunt kunnen doen is om potentiele bootvluchtelingen op te zoeken in hun landen van herkomst of doorkomst en daar actief goede voorlichting te geven over de risico’ s  die ze lopen, de toekomst die voor hun ligt. Zorg ervoor dat mensen op basis van kennis een keuze kunnen maken, de smokkelaar zal hun die info niet geven.

Ik vind dat we het de migranten en onszelf verschuldigd zijn er alles aan te doen wat in ons vermogen ligt om dit humanitaire drama in de Middellandse Zee ter stoppen.

Helaas zullen er nog vele lijken aan moeten spoelen op de kusten van Lampedusa, Sicilië en Malta voordat de ideeën van mevrouw Kyenge voet aan de grond krijgen in Europa.